MÜLAKAT / RÖPORTAJ

MÜLAKAT / RÖPORTAJ

Mülakat

• Kendi uzmanlık alanlarında tanınmış kişilerle yaşamları, çalışmaları, yapıtları ya da herhangi bir konuda sorulu cevaplı olarak karşılıklı konuşmaların yazıya geçirilmesiyle oluşturulan yazı türüdür.
• Görüşülen kişinin adı, ne iş yaptığı, kendisiyle niçin konuşulduğu, buluşma yeri; sorular ve cevaplar belirtilmelidir. Görüşmeden önce ön görüşme yapılmalıdır. Görüşmenin başında ve sonunda “Şimdiden vereceğiniz bilgiler için size çok teşekkür ederim.” gibi nazik ifadeler kullanılmalıdır.
• Sorular, olayın ve konunun bütün boyutlarını yansıtacak nitelikte olmalıdır. Görüşme kayıt altına alınır. Görüşmeye katılan kişi ya da kişilerin duygu ve düşünceleri olduğu gibi yazıya geçirilmelidir.
• Mülakatın birebir görüşmeler, panel görüşmeler, çalışma arkadaşları grubu, sıralı görüşmeler, değerlendirme merkezi, telefon görüşmeleri gibi türleri vardır.
• Türk edebiyatında mülakat türünün ilk örneğini Ruşen Eşref Ünaydın, Diyorlar ki (1918) adlı eseriyle vermiştir. Abdi İpekçi; Edebiyatçılarımız Ne Diyorlar eseri de mülakat örneğidir.

CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE MÜLAKAT

Cumhuriyet Dönemi’nde mülakat türünde diğer yazın türlerinde olduğu gibi gelişmeler olmuş, bu türde olgun eserler verilmiştir. Bugün de Diyorlar ki (Hikmet Feridun Es), Edebiyatçılarımız Ne Diyorlar (Mustafa Baydar), Edebiyatçılarımız Konuşuyor (Yaşar Nabi Nayır), Liderler Diyor ki (Abdi İpekçi), Ustalarla Konuşmalar (Nurullah Berk), Çukurova Yana Yana (Yaşar Kemal) bu türde kaleme alınmış önemli eserlerdir.

RÖPORTAJ

• Herhangi bir yerin ya da kurumun gezilerek orada görülenlerin kişisel yorumlar, görüşler, izlenimler ve fotoğraflarla desteklenerek kaleme alındığı yapıtlardır.
• 20.yy.da gazete ve gazetecilik çevresinde gelişmiştir.
• Dayandığı sağlam bir düşüncesi, tezi vardır.
• Röportajda öznellik hâkimdir. Gerçekleri öznel yaşamla harmanlar.
• Açıklayıcı, betimleyici, öyküleyici anlatım biçimlerinden yararlanılır.
  1. Amerikan röportajı: Yazıya en kuvvetli yönüyle girilir. En son söylenmesi gereken kelimeler, en önce söylenir. Okuyucunun hiç beklenilmeyen bir girişle karşılaşması, ilk paragrafın sürpriz uyandırması, giriş bölümünün âdeta şok bölümü olması bu tip röportajın en önemli özelliğidir.
  2. Alman röportajı: Bu röportajda, yazar konuyu işlerken yazıya kendini katar; konu hep “ben” ekseni etrafında döner.Sunuş biçimine göre röportajlar ikiye ayrılır:
• Konu bakımından üçe ayrılır:
  1. Bir yeri konu alan röportaj: Röportaj yapılan yerde sürdürülen yaşam her yönüyle bilinir. Bu yerin farklı yönleri film, ses ve fotoğraflarla ortaya konur.
  2. Eşyayı konu alan röportaj: Konu olan eşya her yönüyle bilinir. Eşyanın dikkat çekici ve düşündürücü yönleri ele alınır.
  3. İnsanı konu alan röportaj: Belli bir alanda üne kavuşmuş kişilerin dikkat çeken ve düşündüren yönleri belirtilir.

CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE RÖPORTAJ

Türk basınında röportaj türü, başlangıçta mülakat niteliğinde gelişmiştir. Özellikle 1960’tan sonra bir tür olarak gelişmeye başlamış ve gazetelerde bu türde önemli yazılar yayımlamıştır.

Ruşen Eşref Ünaydın, Hikmet Feridun Es, Mustafa Baydar, Falih Rıfkı Atay, Fikret Otyam, Yaşar Kemal, Mete Akyol, Mustafa Ekmekçi gibi sanatçılar basınımızda röportaj türünde başlıca eser veren gazeteci ve edebiyatçılardır.

Röportaj yazıları ile mülakatların toplumu aydınlatmak amacı, soru-cevap tekniği kullanma, bilgi ve belgelerden yararlanma, araştırmaya yönelik olma, gazete ve dergilerde yayınlanma gibi ortak noktaları vardır.

MÜLAKAT-RÖPORTAJ FARKI

1. Röportajda konu, mülakatta kişi öne çıkar.
2. Röportaj yayımlanırken fotoğraf, belge ve resimlerle zenginleşti­rilir. Mülakatta ise sadece mülakat yapılan kişi ile çekilmiş bir fo­toğraf kullanılır.
3. Röportajda herhangi bir kişiyle görüşme mecburiyeti yoktur. Ama birden fazla kişi ile görüşülüp bu görüşmelerin hepsi birlikte yansıtılabilir.
4. Mülakatta mümkün olduğunca görüşme yapılan kişi ile konuşulanların dışına çıkılmaz. Özel görüş, duygu ve yorumlara pek yer verilmez.
5. Röportaj yazarı süslü bir dil tercih edebilecekken mülakatta açık ve kısa bir anlatım tercih edilir.
6. Röportajda mülakat olabilir, bu yüzden röportaj mülakattan daha geniş kapsamlı bir türdür.

Açık Lise sınavlarına hazırlanmanın en kolay hali: AçıkTercih AÖL Test Çöz!

Mobil Uygulamamızı İNDİRİN! AÖL Yeni Müfredat Çıkmış Sınav Sorularını Çözün!