Söz Sanatları

Söz Sanatları

Teşbih

Sözü daha etkili duruma getirmek için aralarında ilgi bulunan iki unsurdan güçsüzü olanı güçlü olana benzetmektir.
Benzetmede dört unsur bulunur:

a)Benzenen b)Benzetilen c)Benzetme Yönü d)Benzetme Edatı. Bu unsurlardan hangilerinin bulunduğuna göre de çeşitleri ortaya çıkar.

İstiare (Eğretileme)

Benzetmenin asıl unsuru olan benzeyen ve benzetilenden yalnızca biri kullanılarak yapılır.

a) Açık İstiare: Benzeyenin bulunmayıp yalnızca benzetilenle yapılan istiaredir.

b) Kapalı İstiare: Benzetilenin bulunmayıp yalnızca benzeyenle yapılan istiaredir.

—Bir hilal uğruna ya rab ne güneşler batıyor. (A.İ)
—Ay, altın ağaçlardan yere damlıyordu.(K.İ)

Kinaye

Bir sözü hem gerçek hem de mecaz anlamda kullanmaktır.

Uyarı: Kinayede daha çok mecaz anlam kastedilir.

—Mum dibine ışık vermez.
—Hamama giren terler.

Mecazımürsel (Ad aktarması)

Benzetme amaç güdülmeden bir sözün ilgili olduğu başka bir söz yerine kullanılmasıdır.
—İşe alınman için dün şirketle görüştüm.(İnsan)
—Yarın sınıfı 9/H sınıfı yapacak.(Öğrenci)

Teşhis (Kişileştirme)

İnsan dışındaki canlı cansız varlıklara insan özelliği kazandırmaktır.
Fabllar en güzel örnekleridir. Her teşhiste aynı zamanda kapalı istiare vardır.
—Güzel gitti diye pınar ağladı.
—Menekşeler külahını kaldırır.
—Bir sarmaşık uyanıyordu uykusunda
Geriniyordu bir eski duvarın sıvasında.

İntak (Natıktan-konuşmadan geliyor: Konuşturma)

İnsan dışındaki varlıkları konuşturmaktır.Her intak sanatında teşhis sanatı vardır;ancak her teşhiste intak sanatı yoktur.

—Deniz ve Mehtap sordular seni: Neredesin?

—Maymun şunu anlatmak istemişti fikrince:

Boşa gitmez kötüye bir ceza verilince.

—Dal bir gün dedi ki tomurcuğuna:
İçimde kanayan yara gibisin.

Tecahüli Arif (Cahili oynayan bilge)

Anlam inceliği oluşturmak için herkesçe bilinen bir gerçeği bilmiyormuş gibi aktarmalıdır.

—Şakaklarıma kar mı yağdı ne var?
Benim mi Allahım bu çizgili yüz.
—Sular mı yandı, neden tunca benziyor mermer?
Geç fark ettim taşın sert olduğunu.
—Gökyüzünün başka rengi de varmış,
Su insanı boğar, ateş yakarmış.

(Şiirin tamamını okumak isteyenler için: Cahit Sıtkı Tarancı – Otuz beş yaş şiiri)

Hüsni Talil (Güzel bir sebebe bağlama)

Sebebi bilinen bir olayın meydana gelişini, gerçek sebebinin dışında başka, güzel bir nedene bağlamadır.

—Gül bahçesi sevgiliden haber geldiği için
Süslendi ve güzel kokular süründü.
—Yoksun diye bahçemde çiçekler açmıyor bak.
—Senin o gül yüzünü görmek için
Sana güneş bakmak için doğuyor.

(Zübeyde Fitnat Hanım adındaki bir 18. yüzyıl şairimizin eserinden alıntı)

Açık Lise sınavlarına hazırlanmanın en kolay hali: AçıkTercih AÖL Test Çöz!

Mobil Uygulamamızı İNDİRİN! AÖL Yeni Müfredat Çıkmış Sınav Sorularını Çözün!