Dil Bilgisi: Ek Fiil (Ek Eylem)

Dil Bilgisi: Ek Fiil (Ek Eylem)

İsim ve isim soylu kelimelerin yüklem görevinde kullanılmasını sağlayan, ayrıca eklendiği çekimli fiilleri, birleşik zamanlı fiil yapan ek biçimindeki yardımcı eyleme ek fiil (ek eylem) denir. Ek fiil mastar olarak anlamı olmayan “-i(mek)” fiilidir. Konuşmada ve yazmada ek fiildeki “-i” genellikle düşer.  Ek fiilin iki görevi vardır: İsim- isim soylu kelimelere eklenerek onları yüklem yapmak ve çekimlenmiş (basit zamanlı) fiillere eklenerek onları birleşik zamanlı yapmak.

1. İsim Soylu Kelimeleri Yüklem Yapmak: İsimler ve isim soylu kelimeler (zamir, sıfat, zarf, edat) ek fiil alarak cümlede yüklem olurlar. İsim soylu kelimelerin ek fiil alarak yüklem oldukları cümlelere isim cümleleri denir. İsim cümlelerinde ek fiil, dört kiple çekimlenir:
2. Görülen (Bilinen) Geçmiş Zaman (idi)
3. Duyulan (Öğrenilen) Geçmiş Zaman (imiş)
4. Geniş Zaman
5. Şart Kipi (ise)

Örnek: iyi – y – di – m,  iyi – y – miş – im, iyi – y – im, iyi – y – se – m

Ek Fiilin Olumsuzu

İsim cümlelerinde ek fiilin olumsuzu “değil” edatıyla yapılır. “değil” olumsuzluk edatı isimle ek fiil arasına eklenir. Örnek:

Yürümek iyi bir spordur. (olumlu)

Yürümek iyi bir spor değildir.(olumsuz)

Ek Fiilin Soru Şekli

Ek fiilin soru biçimi de diğer fiillerde olduğu gibi “mi” soru edatıyla yapılır. “mi” soru edatı isimle ek fiil arasına eklenir. Örnek:

Yürümek iyi bir spor mudur?

Basit Zamanlı Fiilleri Birleşik Zamanlı Yapmak

Basit zamanlı (sadece bir kip eki almış) fiiller, ek fiil alarak birleşik zamanlı (birden fazla kip eki almış) fiil olur. Fiilin birleşik zamanlı olması demek iki kip ekinin yan yana gelmesi demektir. Birleşik zamanlı fiillerde ikinci kip eki her zaman ek fiildir.  Fiil cümlelerinde ek fiil, üç kiple çekimlenir:

1. Ek Fiilin Hikâye Birleşik Zamanı (idi)
2. Ek Fiilin Rivayet Birleşik Zamanı (imiş)
3. Ek Fiilin Şart Birleşik Zamanı (ise)

Örnek: “seviyormuşum (seviyor imişim)” fiili iki kip eki (şimdiki zaman eki + öğrenilen geçmiş zaman eki) aldığı için birleşik zamanlı fiildir ve ikinci kip eki ek fiildir.

Fiillerde Anlam (Zaman) Kayması

Fiil çekimlerinde fiilin bir zamana göre çekimlenip de başka bir zamanı kastetmesine fiilde anlam kayması denir.  Anlam kayması şu kipler arasında olur:

Bilinen geçmiş zaman yerine geniş zaman

– Başarmak için çok çalışır ve sonunda başarır. (çalıştı/başardı)

Öğrenilen geçmiş zaman yerine geniş zaman kullanma

– Temel bir gün denize açılır. (açılmış)

Şimdiki zaman yerine geniş zaman kullanma

– Müdür Bey, toplantı isterler. (istiyor)

Gelecek zaman yerine geniş zaman kullanma

– Abim bu duruma çok sevinir. (sevinecek)

Sonraki Konu için: Türk Dili ve Edebiyatı 2 Konu Başlıkları

AÖL Türk Dili ve Edebiyatı 2 Testleri

Açık Lise (542) Türk Dili ve Edebiyatı 2 Testi (Temmuz 2019)

Açık Lise Türk Dili ve Edebiyatı 2 Testi (Nisan 2019)

Açık Lise Türk Dili ve Edebiyatı 2 Testi (Aralık 2018)

Açık Lise Türk Dili ve Edebiyatı 2 Testi (Temmuz 2018)

Açık Lise Türk Dili ve Edebiyatı 2 Testi (Nisan 2018)

Açık Lise Türk Dili ve Edebiyatı 2 Testi (Mart 2018)

Açık Lise Türk Dili ve Edebiyatı 2 Testi 3

Açık Lise Türk Dili ve Edebiyatı 2 Testi 2

Açık Lise Türk Dili ve Edebiyatı 2 Testi 1

Açık Lise sınavlarına hazırlanmanın en kolay hali: AçıkTercih AÖL Test Çöz!

Mobil Uygulamamızı İNDİRİN! AÖL Yeni Müfredat Çıkmış Sınav Sorularını Çözün!