Dil Bilgisi: Zamirler (Adıllar)

Dil Bilgisi: Zamirler (Adıllar), Kelime Hâlindeki Zamirler, Ek Hâlindeki Zamirler, Yapıları Bakımından Zamirler

Zamirler (Adıllar):

Zamirler; adların yerlerini tutan, kişileri ve nesneleri temsil veya işaret ederek karşılayan kelimelerdir. Varlıkları ifade ederken onların ismini söyleriz: “Ayşe hikâyeyi yazdı.” Bazen varlığın yerine farklı kelime kullanarak ifade ederiz: “Ayşe onu yazdı.”

Zamirin somut bir anlam kazanabilmesi, ancak yerini tuttuğu isimle olan bağlantısının bilinmesine bağlıdır. Zamirler, yerini tuttukları varlıklara ve özelliklerine göre ikiye ayrılır:

A. Kelime Hâlindeki Zamirler

1. Kişi (Şahıs) Zamirleri

2. İşaret Zamirleri

3. Belgisiz Zamirler

4. Soru Zamirleri

B. Ek Hâlindeki Zamirler

1. İyelik Zamirleri

2. İlgi Zamiri

Kelime Hâlindeki Zamirler

Kendi aralarında kişi, gösterme, belgisiz ve soru olmak üzere dörde ayrılır.

1. Kişi (Şahıs) Zamirleri

Kişi zamirleri, varlıkları kişi olarak temsil eden ve kişi adlarının yerine geçen zamirlerdir. Bütün varlıklar teklik ve çokluk biçimleri ile üç şahısta toplanır:

Teklik 1. şahıs: ben \ Çokluk 1. şahıs: biz

Teklik 2. şahıs: sen  \ Çokluk 2. şahıs: siz

Teklik 3. şahıs: o \ Çokluk 3. şahıs: onlar

Kişi zamirlerinin yerine kullanılabilen ancak esas olarak kişi zamirleriyle birlikte kullanılarak cümledeki anlamı pekiştiren “kendi” zamirine “dönüşlülük zamiri” denir. Örnek: İnsan kendi işini kendi yapmalı. Cümleye pekiştirme anlamı katacak şekilde de kullanılabilir: Bu sorunu kendim hallettim.

2. İşaret (Gösterme) Zamirleri

Varlıkların adını söylemeden, onları işaretle göstermeye yarayan kelimelere işaret zamiri denir. “Bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar, buraya, şuraya, oraya, burası, şurası, orası, öteki vb.” işaret zamirleridir.

Siz buraya daha önce gelmiş miydiniz?

Çok kitap okurum ama onu daha önce okumamıştım.

3. Belgisiz Zamirler

İsimlerin yerini belli belirsiz, kesin olmayacak şekilde tutan zamirlerdir. Hangi varlığın yerini tuttukları açıkça belli değildir. Başlıca belgisiz zamirler şunlardır: bazısı, kimi, çoğu, hepsi, birkaçı, birçoğu, tümü, tamamı, herkes, hiçbiri, biri, falan, şey …

Senin yerine başkası yazmanlık yapsın. (“Sen” zamiri belli bir kişiyi karşılarken “başkası” zamiri karşıladığı kişi kesin olarak belirtilmediğinden belgisiz zamirdir.)

4.Soru Zamirleri

İsimlerin yerini soru yoluyla tutan kelimelere soru zamiri denir. “Ne, kim, kimi, hangisi, kaçı, nereye, nerede, nereden vb.” kelimeler soru zamirleridir.

Seni tüm gün kim aradı?

Hangisine gittiniz?

Senin nerede ne yapacağını kestiremiyorum.

Ek Hâlindeki Zamirler

1. İyelik (Aitlik) Zamirleri

Ek hâlinde olup getirildiği ismin hangi kişiye ait olduğunu bildirir. Bunlar aynı zamanda iyelik ekleridir.

1. tekil şahıs iyelik eki -(i)m defterim
2. tekil şahıs iyelik eki -(i)n defterin
3. tekil şahıs iyelik eki -ı, -i, -u, -ü, -(s)ı, -(s)i, -(s)u, -(s)ü defteri
4. çoğul şahıs iyelik eki -(ı)mız, -(i)miz, -(u)muz, -(ü)müz defterimiz
5. çoğul şahıs iyelik eki -(ı)nız, -(i)niz, -(u)nuz, -(ü)nüz defteriniz
6. çoğul şahıs iyelik eki -ları, leri defterleri

İlgi zamiri

İlgi zamiri “ki” ekidir. Bu ek, isim tamlamalarında tamlayana gelerek tamlanan olan ismin yerine geçer. Kısaca ilgi eki olan “-ki” bir ismin yerine geçerse ilgi zamiri olur. Bu zamir tamlayan ekinden (-ın, -in, -un, -ün, -im) sonra gelir,  kendinden önceki kelimeye bitişik yazılır.

Ben şemsiyemi evde unuttum, seninkini alsak mı?

Sizinki yine inanılmaz bir başarı gösterdi. (çocuk)

Yapıları Bakımından Zamirler

1.Basit Zamirler:

Kök hâlinde tek kelimeden oluşan zamirler, basit zamirlerdir: ben, sen, o, biz, siz, onlar, kendi, bu, şu, kim, ne, ki…

2.Türemiş Zamirler:

Bazı ad, sıfat ve zarflara iyelik, aitlik ekleri getirilerek kurulmuş olan zamirlerdir: başkası, bazısı, biri, birisi, büyüğü, çoğu, gerisi, hepsi, öbürü, öteki, topu; benimki, evdekini, önceki, öğlenki, uzaktaki, yakındaki, yanındaki vb.

3.Birleşik Zamirler:

Birleşik zamirler birden fazla kelimenin birleşmesiyle oluşturulan zamirlerdir: falan filan, falanca filanca, öteki beriki, birazı, birçoğu, birkaçı, birtakımı, her biri, her birimiz, hiçbiri, hiçbirimiz…

Sonraki Konu için: Türk Dili ve Edebiyatı 2 Konu Başlıkları

AÖL Türk Dili ve Edebiyatı 2 Testleri

Açık Lise (542) Türk Dili ve Edebiyatı 2 Testi (Temmuz 2019)

Açık Lise Türk Dili ve Edebiyatı 2 Testi (Nisan 2019)

Açık Lise Türk Dili ve Edebiyatı 2 Testi (Aralık 2018)

Açık Lise Türk Dili ve Edebiyatı 2 Testi (Temmuz 2018)

Açık Lise Türk Dili ve Edebiyatı 2 Testi (Nisan 2018)

Açık Lise Türk Dili ve Edebiyatı 2 Testi (Mart 2018)

Açık Lise Türk Dili ve Edebiyatı 2 Testi 3

Açık Lise Türk Dili ve Edebiyatı 2 Testi 2

Açık Lise Türk Dili ve Edebiyatı 2 Testi 1

Açık Lise sınavlarına hazırlanmanın en kolay hali: AçıkTercih AÖL Test Çöz!

Mobil Uygulamamızı İNDİRİN! AÖL Yeni Müfredat Çıkmış Sınav Sorularını Çözün!