Biruni Kimdir?

Anasayfa ›› kimdir ›› Biruni Kimdir?

Birûni Kimdir?

Ebu Reyhan Muhammad bin Ahmed el-Biruni, 973 yılında bugünün Özbekistan’ı sayılan Harezm’de doğdu. Bilim konuları ile ilgili ilk eğitimini bölgenin hükümdar ailesinden olan Ebu Nasr Mansur’dan aldı. Ebu Nasr Mansur, seçkin bir matematikçi ve gökbilimciydi. El-Biruni’ye Öklid geometrisi ve Batlamyus astronomisini öğretti. 11. yüzyılın önemli Müslüman hükümdarlarından Gazneli Mahmut Hindistan’a yaptığı seyahatlerde El-Biruni’yi yanında götürdü. El-Biruni, 1017-1030 yılları arasında Hindistan’da yaşadı ve bu dönemde meşhur kitabı Kitab’üt-Tahkik Ma li’l-Hind’i yazdı.

Bin yıl önce, Orta Asya’da yaşamış evrensel deha

Jeodezi ve Trigonometriyi müstakil bilimler olarak gösterdi

Yunan filozoflarından Aristo, Arşimet ve Demokritus’un çalışmalarından etkilenen El-Biruni, bilimsel çalışmalarına 17 yaşında başladı. Güneşin yüksekliği ve şehrin boylamını hesapladı. Güneşin hareketlerinden, mevsimlerin ne zaman başladığını belirledi. Dünyanın çapını, bugünkü değere çok yakın olarak buldu. Jeodezi biliminin kurucusu oldu. Hindistan’dayken öğrendiği trigonometrinin astronomiden ayrı bir bilim olarak görülmesi gerektiğini savundu. Trigonometrik fonksiyonlarda yarıçapın birim olarak kullanılmasını önerdi.

Birçok alet geliştirdi, ansiklopedi ve takvim sistemleri üzerinde çalıştı

El-Biruni, astronomi ve coğrafya ölçümleri için birçok alet geliştirdi. Ne yazık ki geliştirdiği ölçme aletlerinin birçoğu zaman içerisinde kayboldu. Sadece piknometre, mekanik usturlap ve bazı harita projeksiyonları günümüze kadar ulaşan ölçme araçları oldu.

El-Biruni, aynı zamanda çok iyi bir ansiklopedi yazarıydı. El-Asar’il-Bakiye an’il-Kuruni’I Haliye isimli kitabında Orta ve Yakın Doğu’da kullanılmakta olan takvim sistemlerini gösterdi. Hindistan’ın erken ortaçağ bilimlerini betimleyerek, matematik, astronomi ve astrolojinin temellerini anlattı. El-Kanunü’l-Mesudi kitabı ile ayrıntılı bir matematiksel coğrafya eseri yazdı. İstihrâc el-Evtâr fî Dâire isimli kitabında Orta Asya’nın topoğrafyasını belirledi. Kitabü’I Cemahir fi Ma’rifeti Cevahir’de 50’nin üzerinde mineral, maden, metal, alaşım, porselen gibi maddeler hakkında detaylı bilgi verdi. Kitabında, her bir maddenin, maddeleri birbirinden ayırt etmeye yarayan özgül ağırlıklarını gösterdi. Ömrü boyunca incelediği bitkileri Kitâbü’s-Saydele isimli kitabında listeledi ve doğal ilaçların hangi hastalıklara iyi geldiğini kapsamlı bir şekilde anlattı.

Yerçekimi ve Dünyanın Döndüğü Fikrini Ortaya Koydu

Newton’dan 700 sene önce, Netwon’un matematiksel olarak ispatladığı yer çekimi kuramı üzerine ilk fikirleri El-Biruni ileri sürdü. Geliştirdiği teleskoplar ile gözlemleri sonucunda, gezegenlerin güneş etrafında döndüğünü doğrulayan Galileo’dan 600 sene önce, ‘dünyanın döndüğü’ fikrini El-Biruni savundu. Dünya dönüyorsa, ağaçlar ve taşların neden fırlamadığı sorusuna, merkezde bir çekicilik olduğu ve her şeyin dünyanın merkezine düştüğü cevabını verdi. Kuzey, Güney, Doğu ve Batı’nın farklı noktalarda buluştuğunu; denizlerin ardında bir karanın bulunduğunu (Bugünkü Amerika Kıtasını) öngördü.

El-Biruni, 75 yaşında vefat etti. Kendisinden çok sonra gelen Newton, Toricelli, Copernicus, Galileo gibi bilim adamlarına ilham kaynağı oldu. Türkçe dâhil 15 dilde yayımlanan The UNESCO Courier dergisi, 1974 yılında çıkardığı sayıyı El-Biruni’ye ayırdı. El-Biruni’yi “Bin yıl önce, Orta Asya’da yaşamış evrensel deha” olarak tanıttı.

Kaynak: Biruni Üniversitesi

Kitab’üt-Tahkik Ma li’l-Hind; Tahkiku ma li’l-Hind Biruni’nin Gözüyle Hindistan

Kıvameddin Burslan’ın çevirisi TÜRK TARİH KURUMU tarafından 2015’te basıldı.

Bu Eser’in; Dinsel inanç ve düşünceler dışındaki diğer bütün konuların, mahiyeti bakımından İslam inanç ve uygulamalarından oldukça farklı olan Hint dinî ve felsefî düşüncesinin Müslümanlarca anlaşılmasını kolaylaştırmak amacıyla ele alındığı söylenebilir.

Tahkîku mâ li’l-Hind Arapça aslı itibarıyla çoğunluğu ortalama dört-beş sayfa uzunluğundaki seksen bölümden oluşur. Bu bölümlerde Hint kültürünün temel nitelikleri, Hindu tanrı inancı, görünür ve görünmez âlemlere ilişkin Hindu inançları, kutsal metinler, dinî ve medenî hukukun kaynağı, nihaî kurtuluşun mahiyeti ve ulaşma yöntemleri, avatara öğretisi, kast sistemi ve farklı kastlara özgü kurallar, kutsal yerler ve ziyaret adabı, kurban ve kefaret törenleri, dinî bayramlar ve oruç günleri, evlilik ve ölümle ilgili uygulamalar gibi dinsel hayata dair ayrıntılı bilgi vardır. Bunun yanı sıra eserde, Hint edebiyatı, coğrafyası, astronomisi, tarihi ve astrolojisi gibi söz konusu kültürün hemen her alanına dair pek çok malûmat bulmak mümkündür.

Kısacası, dinsel inanç ve düşünceler dışındaki diğer bütün konuların, mahiyeti bakımından İslam inanç ve uygulamalarından oldukça farklı olan Hint dinî ve felsefî düşüncesinin Müslümanlarca anlaşılmasını kolaylaştırmak amacıyla ele alındığı söylenebilir. (Almak isteyenler için Kitapyurdu‘nda halen – 24.05.2018- 19,20 Lira)

Sosyal Medyada Paylaş Facebook Twitter Google+

Açık Lise sınavlarına hazırlanmanın en kolay hali: AçıkTercih AÖL Test Çöz!